Enzimi

Alanin transaminaza se najčeće u praksi obeležava skraćenicom ALT ili SGPT (serumska glutampiruvična transaminaza). U pitanju je enzim koji se nalazi u ćelijama jetre. Kada dođe do oštećenja jetre, kao što su bolesti jetre ili povrede, ALT se oslobađa u krvotok. Određivanje nivoa ALT u krvi je, dakle, veoma korisno u dijagnostici problema sa jetrom. Jetra je jedan od najvažnijih organa u našem telu. Ona ima važnu ulogu u metabolizmu, razgradnji toksina, varenju i mnogim drugim procesima. Kada jetra nije zdrava, to može uticati na naš celokupan organizam. Zato je određivanje vrednosti ALT jedna od najčešćih laboratorijskih analiza, u okviru biohemijskog panela.

Pomenuli smo da je enzim AST najzastupljeniji u jetri, srcu, bubrezima i mišićima. Kada postoji oboljenje ili trauma navednih organa javlja se povišen nivo enzima AST u krvi jer ga obolelo ( ili povređeno ) tkivo oslobađa u krvotok. Kod zdravih ljudi koncentracije ovog enzima u serumu su niske tj. nalaze se u referentnom opsegu. Povišene vrednosti se sreću kod oboljenja jetre ( hepatitis, ciroza ), kod upotrebe nekih lekova, zloupotrebe alkohola. AST je i srčani biomarker, obzirom da se nalazi u ćelijama srca. Povišene vrednosti se sreću kod infarkta miokarda, tačnije nakon infarkta i svoju najvišu koncentarciju u tom slučaju AST dostiže nakon dva dana.

Gama transferaza (GGT) je enzim koji se nalazi u ćelijama jetre i drugim organima, kao što su bubrezi, pankreas i slezina. On je odgovoran za metabolizam i transporte amino kiselina, što ga čini vrlo važnim enzimom u organizmu. Glavna svrha određivanja GGT-a je dijagnostika bolesti jetre ali i za dijagnostiku drugih stanja kao što su alkoholizam, dijabetes, kardiovaskularne bolesti i metabolički sindrom. Zato je određivanje vrednosti GGT jedna od najčešćih laboratorijskih analiza, u okviru biohemijskog panela, uz određivanje enzima ALT i AST.

Važno je napomenuti da povišene vrednosti LDH ne znače uvek da postoji neka ozbiljna bolest. Ponekad, povišen nivo LDH može biti posledica fizičke aktivnosti ili stresa. Međutim, ako imate visoke nivoe LDH i simptome kao što su umor, bol ili promene u radu organa, obavezno se konsultujte sa svojim lekarom. Bitno je napomenuti da je uzorkovanje krvi jedan od veoma bitnih faktora koji mogu uticati na nivo LDH u krvi. Hemolizirani uzorci krvi nisu adekvatni za rad i , ukoliko je došlo do hemolize, obavezno ponoviti uzorkovanje. Zbog toga što je rasprostranjen u svim tkivima, povećanje vrednosti LDH se javlja kod različitih stanja i bolesti, na primer:

• povrede i oboljenja mišića
• oboljenja pluća (upala pluća, plućna embolija, tumor)
• kod 1/3 pacijenata sa oboljenjem bubrega
• različiti poremećaji u protoku krvi koji dovode do nedostatka kiseonika
• oboljenja jetre
• infektivna mononukleoza
• cerebrovaskularne bolesti
• pankreatitis
• infarkt miokarda
• nakon napornog vežbanja zbog iritacije mišića
• nakon hiruških intervencija je očekivano da nivo enzima koji potiču iz mišića (CK, AST, LDH) budu povišene nekoliko dana
• usled hemolize uzorka krvi (razaranje crvenih krvnih zrnaca)

Povišene vrednosti LDH se mogu sresti nakon primene terpaije, intramuskularne, ukoliko dodje do iritacije mišića i oslobađanja različitih enzima (kao što su LDH i CK). Preporuka je da se uzorkovanje ponovi nakon nekoliko dana od prestanka terapije.

Kreatin kinaza je enzim koji se nalazi u mnogim tkivima a posebno je prisutan u mišićima, srcu, mozgu i bubrezima. Ovaj enzim igra ključnu ulogu u energetskom metabolizmu organizma, jer je zadužen za pretvaranje kreatina u kreatin-fosfat, koji se koristi kao izvor energije prilikom intenzivnih fizičkih aktivnosti. Kreatin kinaza je važan enzim koji se određuje u krvi i može pružiti korisne informacije o zdravlju mišića i srca (srce je najjači mišić u ljudskom organizmu).
Određivanje CK je obično standardni deo rutinskih laboratorijskih testova. Razlozi za određivanje kreatin kinaze mogu biti različiti, ali najčešće je to zbog sumnje na oštećenje mišića ili srčanog mišića, kao i praćenje reakcije organizma na određene terapije. Na primer, kod pacijenata sa mišićnom distrofijom, kreatin kinaza može biti određena pre početka terapije i zatim se redovno prati tokom terapije kako bi se procenio njen efekat. Smanjenje nivoa kreatin kinaze može ukazivati na poboljšanje stanja pacijenta.

SNIŽENE VREDNOSTI HOLINESTERAZE

Snižene vrednosti holinesteraze se nalaze u slučajevima:

• trovanja organofosfatnim jedinjenjima
• primarna oboljenja jetre (virusni hepatitis, ciroza jetre, tumor)
• sekundarna oboljenja jetre (smanjena funkcija srca)
• infarkta miokarda
• akutnih infekcija

POVIŠENE VREDNOSTI HOLINESTERAZE

Uzroci povišenih vrednosti mogu biti:

• astma
• alkoholna masna jetra
• koronarno srčano oboljenje
• nefrotski sindrom

Lipaza je enzim koji se nalazi u ljudskom organizmu i ima važnu ulogu u probavi masti. Prisutan je u različitim tkivima, ali najveće količine lipaze nalazimo u pankreasu, želucu i crevima. Uloga lipaze je razgradnja masnih molekula na manje jedinice – masne kiseline i glicerol. Ovaj proces se naziva lipoliza i omogućava telu da iskoristi masnoće kao izvor energije. Lipaza je ključna za varenje masti i apsorpciju hranljivih materija iz hrane. Nivo lipaze u krvi (plazmi, ascitu ili pleuralnoj tečnosti) se određuje kao deo rutinskog testiranja u dijagnostici oboljenja pankreasa, u jutarnjim satima natašte (bez jela).

Povišene vrednosti alfa amilaze se sreću kod upale pankreasa (pankreatitisa), oštećenja pankreasa, usled preteranog korišćenja alkohola, perforirajućeg ili penetrirajućeg čira želuca, kod bolesti bubrega, bolesti pljuvačne žlezde (Mumps virus tj. zauške), zbog kamena ili spazma žučnog puta, kod dijabetične ketoacidoze i dr.