Prolaktin (PRL, PRH) se naziva još i luteotropni hormon (LTH). Luče ga mamotropne ćelije adenohipofize (prednji režanj hipofize). Odgovoran je za rast grudi, proces laktacije u toku trudnoće i nakon porađaja. U toku dojenja, kontakt bebe sa bradavicom izaziva lučenje hormona u organizmu majke, koji se naziva oksitocin. Njega sekretuje neurohipofiza (zadnji režanj hipofize) majke i time se podstiče laktogeneza, stvaranje mleka za naredni obrok. Zbog pomenutog očekivan je povišen nivo prolaktina u krvi novih majki i trudnica. Laktacija je proces proizvodnje mleka a uloga prolaktina je od presudnog značaja za laktaciju. Ukoliko je nivo prolaktina nizak do laktacije neće doći tj. majka neće moći da proizvodi mleko a ako je nivo ovog hormona povišen može doći do galaktoreje (produkcija mleka u dojkama van perioda laktacije i može se javiti i kod žena i kod muškaraca). Pojava povišenog nivoa prolaktina u krvi se naziva hiperprolaktinemija. Jedan od razloga visokih koncentracije prolaktina u krvi od normalnog je postojanje prolaktinoma, beningnih tumora hipofize.
Simptomi prisustva prolaktinoma su:
- proizvodnja majčinog mleka ako niste trudni ili dojite (galakotoreja)
- iscedak iz bradavica
- glavobolje
- promene u vidu
- amenoreja
- bol ili nelagodnost tokom intimnog odnosa
- pojačana maljavost tela i lica i pojava akni
Takođe, jedna od negativnih posledica hiperprolaktinemije je poremećaj menstrualnog ciklusa i neplodnost kod žena. Kod muškaraca hiperprolaktinemija dovodi do nižeg seksualnog nagona i erektilne disfunkcije (ED).
Određivanje prolaktina u krvi se vrši zbog:
- utvrđivanje uzroka neplodnosti i poremećaja menstrualnog ciklusa kod žena
- utvrđivanje uzroka ED (erektalne disfunkcije), neplodnosti kod muškaraca, kao i azospermije
- usled hipopituitarizma (poremećaji koji se odnose na hipofizno-hipotalamusnuosom)
- utvrđivanje prisustva prolaktinoma
- pojava galaktoreje (laktacija koja nije u vezi sa dojenjem)
- praćenje učinkovitosti terapije kod prolaktinoma
- pojave ginekomastije
Simptomi hiperprolaktinemije kod žena:
se razlikuju kod žena u zavisnosti da li je žena u menopauzi ili ne. Višak prolaktina kod žena koje nisu prošle kroz menopauzu izaziva:
- uključuju nepravilne menstruacije
- prevremeni gubitak menstrulnog ciklusa
- neplodnost
- nežnost dojke
Simptomi hiperprolaktinemije kod muškaraca:
- uvećenje grudi (ginekomastija)
- pojava iscedak na bradavicima
- gubitak seksualnog nagona
- erektilna disfunkcija
- smanjenjena dlakavost po telu
Za ovu analizu nije potrebna posebna priprema pacijenata. Preporučuje se da se merenje nivoa prolaktina obavi tokom folikularne faze menstrualnog ciklusa (od drugog do četvrtog dana ciklusa) u jutarnjim satima. Pre vađenja krvi, preporučuje se odmor od 20 minuta kako bi uzorak bio prikupljen iz stanja relaksacije.
Neparno 10